چالش های تدریس زبان فارسی در مدارس بررسی شد
وجود 200 غلط و سهل انگاری نگارشی در كتاب فارسی اول دبستان
به گزارش مدیریت آموزش یك پژوهشگر حوزه آموزش و پرورش اظهار داشت: با پدیده های پیچیده ای در جامعه رو به رو هستیم. نوع نگرش مردم به آموزش عمومی، نگرش سازنده ای نیست و آموزش عمومی را مرحله گذر برای رسیدن به كنكور می دانند.
به گزارش مدیریت آموزش به نقل از مهر، شامگاه گذشته برنامه تلویزیونی پرسشگر با سوژه چالش های آموزش زبان فارسی روی آنتن شبكه آموزش سیما رفت. امیرشهاب شاهمیری استاد دانشگاه و محقق زبان فارسی در این برنامه با اشاره به اینكه در حوزه دانشگاهی فعالیت می كنم و سال ها بود كه از غلط های نگارشی دانشجویان در پایان نامه ها و متون دیگر تعجب می كردم تا آنكه دخترم به كلاس اول رفت اظهار داشت: متوجه شدم كه بیشتر از ۲۰۰ غلط و سهل انگاری نگارشی در كتاب فارسی اول دبستان وجود دارد.
وی مصادیقی از این سهل انگاری ها و غلط های نگارشی در كتاب فارسی اول بیان كرد و اظهار داشت: در زبان فارسی نیم فاصله یا فاصله كوتاه برای جدا كردن بخش های یك واژه اعمال می شود. مثلاً "می شود" یك واژه است ولی از فاصله بجای نیم فاصله بین دو بخش "می" و "شود" استفاده شده است. واژه های دیگری چون یارانه ای، رفته ام، بی نیاز از این جمله اند.
این محقق زبان فارسی با اشاره به علایم سجاوندی چون علامت تعجب، نقطه، ویرگول و علامت سوال اظهار داشت: اینها به واژه قبلی می چسبند و همچون یا واژه بعدی فاصله می گیرند. علائم نگه دارنده چون پرانتز نیز همین گونه اند كه به عبارت داخلی می چسبند و از عبارت بیرونی بعدی فاصله می گیرند. اما ما مثال هایی از كتاب فارسی داریم كه در آن علایم سجاوندی رعایت نشده است و كودك عادت می كند كه اینها مهم نیستند.
شاهمیری با اشاره به كاربرد یای كوچك یا یای میانجی در بین صفت و موصوف و مضاف و مضاف الیه اظهار داشت: در تركیبی چون مداد آبی چون واژه اول به صامت ختم می شود نیازی به ی میانجی نیست. اما اگر واژه اول به مصوت بلند ختم شود "ی" بزرگ می خواهد مانند آوای دلنشین یا زالوی سیاه. اما حالت سومی داریم كه در آن اختلاف است و مسئله وجود دارد و آن زمانی است كه آخرین حرف واژه اول "ه " باشد مانند كارنامه، خانه و مدرسه. در گذشته ی مقصوره با این شكل" ء" روی واژه اول قرار می گرفت كه برخی آنرا به اشتباه همزه می گویند.
وی افزود: در صورتیكه در عربی كرسی تنها روی الف و واو و "ی" قرار می گیرد. آمدند و گفتند كه چون در فارسی همزه نداریم باید ی مقصوره روی سر " ه"حذف شود. این مورد به اشتباه حذف شده برای اینكه همانطور كه گفتیم در این تركیبات " ء"، ی مقصوره است و نه همزه. حالا در كلاس اول سفارش می شود كه از" ی" استفاده كنند مانند "كارنامه ی اردشیر" و جالب آنكه نیم فاصله را هم رعایت نمی كنند.
این محقق زبان فارسی اضافه كرد: اگر واژه فارسی داریم چه اشكالی دارد بجای واژه بیگانه از آن استفاده نمائیم و بجای بصری بنویسیم دیداری، یا بجای تعلیم بنویسیم آموزش؟
وی با اشاره به دستورزبان یا نحوه گرامر زبان بیگانه اظهار داشت: بعنوان مثال "شعرها" درست است اما "اشعار" نباید استفاده نمائیم. یا بجای "انسانیت" باید بگوییم "انسان بودن". در مقدمه كتاب فارسی اول دبستان برای معلمان چنین عباراتی نوشته شده و ۲۲ خطا در این مقدمه وجود دارد.
شاهمیری به مشكلات فونت نستعلیق فارسی اشاره نمود و اظهار داشت: این فونت برای كلاس اول مناسب نمی باشد. حروف این فونت تراز نیست. یا بهتر استفاده گردد یا خوشنویسی آنرا بنویسد.
این محقق زبان فارسی با تاكید بر اینكه ضعف ما در زبان فارسی ما فقط كتاب درسی نیست بلكه عوامل دیگری در آن دخیل است اظهار داشت: اما دقت كنیم كه كتاب فارسی دست به نقد است یكبار آنرا كامل اصلاح نماییم. نظام ارزشیابی توصیفی جدید نیست و از قدیم اینگونه بوده، نظام كمی و ترمیك دستاورد آمریكایی هاست. حالا آنها معلم های كارآمدتری دارند و دارند باردیگر به سمت ارزشیابی توصیفی می روند. برای ما هم خوب است اما آیا ما زیرساخت ها را داریم؟ حقوق آنها ۲۰ برابر ماست و معلم ما باید به فكر شغل دوم باشد؟
یك بدفهمی نگران كننده ای از ارزشیابی توصیفی وجود دارد
محمد حسنی عضو هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش نیز در این برنامه اظهار داشت: از نقدهای بیرونی به كتاب های درسی استقبال می نماییم. اما پیچیدگی های بسیار زیادی در آموزش فارسی وجود دارد. بعنوان مثال برای "ی" میانجی اظهارات آقای شاهمیری صحیح است اما از وجه آموزشی كه بنگریم معلم های ما گزارش می دهند كه دانش آموزان در فهم این مساله برای املا مشكل دارند و سیاست این بوده كه "ی" را بین دو واژه قرار بدهند تا بچه ها عادت كنند و بعد آهسته در متون سطوح بالاتر "ی" میانجی حذف شود. مثلاً به بچه ها نوشتن به صورت " خانه ی ما" آموزش داده می شود.
وی با اشاره به اینكه خط نستعلیق وجه فرهنگی دارد و از زیباترین خط های نگارشی فارسی است اظهار داشت: سوال این است كه آیا باید آنرا كنار بگذاریم؟ آموزش فارسی به نستعلیق دشوار است و ما را در دوراهی قرار داده كه در كتاب فارسی ابتدایی از نسخ استفاده نمائیم یا نستعلیق؟ اخیراً تحقیقی در این زمینه در دست تدوین برای رسیدن به قلمی برای آموزش زبان فارسی است.
حسنی درباره ارزشیابی كیفی توصیفی اظهار داشت: یك بدفهمی نگران كننده ای از ارزشیابی توصیفی و نقش و جایگاه آن وجود دارد. ناكارآمدی و كم كارآمدی نظام آموزشی به سبب نارسایی های زبان شناختی نیست بلكه عوامل اجتماعی پیچیده ای دست به دست هم می دهد.
وی اضافه كرد: با پدیده های پیچیده ای در جامعه روبروییم. مثلاً نوع نگاه و نگرش مردم به آموزش عمومی، نگرش متعالی و سازنده ای نیست و آموزش عمومی را مرحله گذر برای رسیدن به كنكور می دانند، در صورتیكه این دوره اصالت، هویت و ارزشمندی ذاتی دارد و باید در این دوره دانش آموزان را برای ورود به زندگی آماده نماییم.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش افزود: مدارسی را می توانم نام ببرم كه برای دانش آموزان كلاس های آمادگی آزمون ورودی تیزهوشان ترتیب می دهند. كدام مدرسه افتخار كرده كه بهترین رویكرد را در آموزش زبان فارسی دنبال می كند؟ مدارس دولتی هم كه آنچنان حمایت نمی شوند.
وی با اشاره به اینكه باید این ارزش های فعلی از دوره آموزش عمومی واژگون شود و والدین احساس كنند بچه ها را به مدرسه می فرستند تا یاد بگیرند نه آنكه نمره بگیرند و كنكور بدهند اظهار داشت: آموزش و پرورش به شدت در این راستا حركت می كند و نهادهای دیگر هم باید حمایت و كمك كنند.
حسنی افزود: متاسفانه آموزش و پرورش را با امكانات و بودجه ناكافی تنها می گذاریم.
وی با اشاره به اینكه بعضی می گویند عامل افت تحصیلی، ارزشیابی توصیفی است اما معتقدم این طور نیست اظهار نمود: مگر بچه هایی كه دانشگاه تهران قبول می شوند ده ها هزار تست نمی رنند؟ پس چرا هنوز مشكل دارند. باید فضای شاد و آرام همراه با مسئولیت برای دانش آموزان فراهم نماییم، با سختگیری موافق نیستم.
وی با اشاره به اینكه در دنیا حرف اول را ارزشیابی می زند اما به سبب پیچیدگی هایی كه گفتیم ارزشیابی توصیفی در ایران نه در درون سیستم جذب شد و نه بیرون مدرسه پذیرفته شد اظهار داشت: این چه اتهاماتی است كه به ارزشیابی توصیفی می زنیم كه موجب افت تحصیلی شده است؟ ارزشیابی باید با پروسه یادگیری ممزوج شود. حالا ارزشیابی كیفی توصیفی در مدارس بطور كامل اجرا نمی گردد بلكه ارزشیابی توصیفی كمی زده است.
ضعف در عدالت در كیفیت آموزشی خودرا نشان می دهد
حیدر تورانی سرپرست سابق سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی نیز با اشاره به اینكه شنیدن، خواندن، صحبت كردن و نوشتن مهارت های اولیه و پایه آموزش زبان فارسی است اظهار داشت: هركدام از اینها نیازمند كسب مهارت هایی در دانش آموزان است.
وی اضافه كرد: كاركرد آموزش زبان فارسی فقط به تنهایی به كتاب درسی فارسی برنمی گردد. تاكنون افراد متخصصی به سازمان پژوهش دعوت شده اند و در تدوین كتاب درسی نقش ایفا كرده اند و كتاب های امروز كار تكامل یافته ای است.
وی افزود: اگر دانش آموزان در پایه های بالاتر توانش كلامی و درك فارسی شان پایین است این اشكال، فقط متوجه كتاب درسی نیست بلكه عوامل محیطی بر آن تسلط دارد.
تورانی اضافه كرد: ارزش زبان فارسی نزد خانواده یكی از عوامل تعیین كننده است. معمولاً كارنامه كه صادر می شود خانواده ها اول نمرات ریاضی و علوم را نگاه می كنند و در آخر فارسی را. هرچند قبول داریم كه قسمتی از نارسایی ها به كتابخانه فارسی برمیگردد، اما تنها عامل نیست.
سرپرست سابق سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی با اشاره به اینكه اگر می بینیم دانش آموزی پس از ششم ابتدایی هنوز در فارسی ضعیف است باید به انگیزه های وی در یادگیری زبان فارسی نزد خانواده و جامعه دقت كنیم اظهار داشت: آنقدر كه در بین خانواده ها تمایل برای فرستادن به آموزشگاه زبان انگلیسی است برای تقویت زبان فارسی وجود ندارد. واژگان و دایره لغات مهمست و اگر دانش آموزی در دوره ابتدایی گنجینه لغاتش از سطحی بالاتر نرود در درس های دیگر هم افت می كند.
وی با اشاره به اینكه یك عامل تعیین كننده دیگر معلمان هستند اظهار نمود: آیا همه درس ها نزد معلمان به یك اندازه ارزش دارد؟ دانش آموز در چشم های معلم های ما نیز می بیند كه دروس دیگر چون ریاضی اهمیت بیشتری دارند. روش تدریس معلمان نیز حائز اهمیت می باشد.
وی با اشاره به اینكه اگر زبان فارسی دانش آموزان ضعیف است اینها فقط به كتاب برنمی گردد اظهار داشت: آیا تابحال مشاهده كرده اید كسی معلم تقویتی زبان فارسی برای فرزندش بگیرد؟ وقتی نزد خانواده و جامعه ادراك علمی از زبان فارسی وجود ندارد وضعیت از این بهتر نمی گردد.
در انتهای برنامه مسعود كبیری عضو هیئت علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش نیز با اشاره به اینكه عملكرد دانش آموزان ایران در حوزه درك و فهم زبان مادری آنطور كه فكر می نماییم باید باشد، نیست اظهار داشت: نمره ما در مطالعات پرلز از عدد میانگین ۵۰۰ نزدیك به ۷۰ نمره كمتر و عدد ۴۳۰ است.
وی افزود: تنها چیزی كه فعلاً داریم نتایج مطالعه پرلز برای درك مطلب زبان است. درباره نوشتن، گنجینه لغات و… اطلاعاتی نداریم. سنجش ملی و آزمون استانداردی هم برای سنجش زبان فارسی نداشته ایم. پرلز چهار دوره برگزار شده و نشان میدهد كه ما از میانگین نمره ای كه باید پایین تر بوده و نمره دانش آموزان ما حدود ۴۳۰ است.
كبیری با اشاره به اینكه حدود ۵۷ كشور در این آزمون شركت می كنند اظهار داشت: به لحاظ جایگاه ایران در مقایسه با دیگر كشورها باید گفت در ناحیه ای هستیم كه عملكرد جالبی نیست و كمتر از میانگین است.
وی به توزیع نامتوازن و پراكندگی بسیار در كشور اشاره نمود و اظهار داشت كه برخی مدارس به پایین ترین سطح نمی رسند و برخی بالاترین سطح را دارند كه ضعف در عدالت در كیفیت آموزشی را نشان میدهد و این آزاردهنده تر از رتبه ایران در میان دیگر كشورها است و باید بیشتر به مدارس ضعیفمان بپردازیم.
منبع: مدیریت آموزش
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب