اقتصاد را گروگان درهم نکنید
به گزارش مدیریت آموزش، مجید شاکری، اقتصاددان باور دارد حدود 85 درصد مصارف ارزی ایران از راه درهم به انجام می رسد و گذر مسیر ارزی ایران از امارات نه تنها دورزدن تحریم نیست، بلکه بازی در زمین دشمن است.
شورای همکاری خلیج فارس روز چهارشنبه در چهل و ششمین نشست خود به میزبانی بحرین، بار دیگر ادعا کرد جزایر سه گانه ایرانی تنب بزرگ، تنب کوچک و بوموسی متعلق به امارات است و بر پشتیبانی از حق حاکمیت! امارات از این جزایر تاکید کرد. این شورا در حالی از ایران خواهان پاسخ به دعوت امارات برای حل این قضیه بوسیله مذاکره یا روی آوردن به دیوان بین المللی دادگستری شده که تهران بارها تاکید کرده که این جزایر بخش جدایی ناپذیر از خاک کشور است. اما سؤال اینست که چه عواملی سبب شده این شورا و خصوصاً امارات پا را از گلیم خود درازتر کرده و نسبت به اراضی ایران ادعای مالکیت کند؟
در کنار پاسخ های از جنس روابط بین الملل و تحولات منطقه ای و موضوعات ژئوپلیتیک، اقتصاددان ها هم پاسخ دیگری به این مساله دارند. به اعتقاد آنها، یکی از علل اصلی ادعای بی پایه واساس و گوناگون امارات، وابستگی شدید یکی از حساس ترین بخش های اقتصاد ایران به امارات است.
این بخش، همان «سیستم تسویه ارزی کشور با درهم» است. سیستمی که بگفته کارشناسان نقطه قابل رصد تجارت ایران توسط آمریکایی هاست. مجید شاکری، اقتصاددان در این زمینه اعتقاد دارد حدود ۸۵ درصد مصارف ارزی ایران بوسیله درهم صورت می گیرد و گذر مسیر ارزی ایران از امارات نه تنها دورزدن تحریم نیست، بلکه بازی در زمین دشمن است.
۸۵ درصد مصارف ارزی ایران با درهم است
بگفته مجید شاکری، معضل سیستم ارزی ایران را میتوان این طور توضیح داد که منابع ما بصورت یوآن وارد می شود و با واحد درهم معامله می شود و با ترازنامه یک بانک یوآنی کار می کند. به گفته ی ایشان، به طور متوسط، ۸۵ درصد مصارف ما با واحد درهم است. پروسه تبدیل واحد پولی در معاملات تحریمی هم به این صورت است که ریال ایران به درهم امارات تبدیل می شود، درهم به دینار کویت و دینار کویت به دلار تبدیل می شود. چگونه ما دلار می سازیم؟ یوآن را به درهم، درهم را به یورو مبدل کرده و یورو را از ویرانه باقیمانده از دور برگردان های یوترن های آمریکایی به دلار تبدیل می نماییم و درنهایت بوسیله کریدورها اقدام می نماییم. با وجود این که سهم درهم از پرداخت غائی از واردات ما ۸۵ درصد نیست و حدود ۴۵ تا ۵۰ درصد بسته به شرایط است؛ اما سهم آن از تسویه ما حدود ۸۵ درصد است.
تجارت با درهم یا ارسال آمار تسویه تجاری ایران به آمریکا؟
به گفته کارشناسان اقتصادی، ایران برای پایان دادن به بازی رسانه ای امارات، در حوزه اقتصاد ابتدا باید سیستم تسویه ارزی را به خارج از ساختار امنیتی آمریکا ببرد. بگفته آنان، تسویه با درهم هیچ تفاوتی با تسویه با دلار آمریکا ندارد. بگفته کارشناسان، انتقال بخشی از سیستم تجاری به خارج از درهم به این معناست که الان نقاط تسویه تجاری کشورمان در اختیار رقبای جدی ایران است.
کارشناسان می گویند وقتی ساختار تسویه ای ایران بطورکامل درهم پایه است، یعنی هر چیزی که ایران به جهان صادر می کند، باید آنرا به درهم تبدیل کند و در امارات خرج کند. در این ساختار ارزی، ایران دیگر ابزاری جلوی اماراتی ها ندارد. بگفته کارشناسان در خرداد سال ۱۳۹۷ ظرف یک هفته قیمت ارز از ۷ هزار تومان به ۸ هزار و ۱۰۰ تومان رسید. دلیل آن این بود که کل منابع درهمی ایران در امارات در دو حساب جمع شده بود و اماراتی ها روی یکی از آنها محدودیت برداشت گذاشته بودند و گفتند در روز این میزان بیشتر نمی توان برداشت کرد که باعث شد ظرف یک هفته هزار تومان در تهران قیمت ارز بالا رود.
تجربه روسیه معکوس ایران
برخی اقتصاددان ها می گویند درهم امارات کانالی برای دورزدن تحریم نیست، بلکه کانال آمریکایی و معافیت ضمنی بر تحریم های آمریکاست. بگفته آنان، آمریکایی ها به ما نشان دادند زمانیکه ضروری است ما را در اینجا گیر بیندازند این کار را می کنند. بگفته آنان، این مهم ترین تفاوت روابط ایران با چین و روابط روسیه با چین است.
بررسی ها نشان میدهد یکی از مهم ترین اقدامات روسیه که منجر به کاهش لطمه پذیری این کشور بعد از جنگ اکراین شد، موضوع ایجاد ساختار پرداخت رسمی با چین بود، بطوریکه اکنون ۹۰ درصد از تسویه تجاری این دو کشور با یوآن و روبل صورت می گیرد.
به گفته کارشناسان، روابط روس ها با چینی ها روابط دوجانبه است؛ یعنی از کانال آمریکا با چین کار نمی کنند. نه شکل صادرات آنها، نه نحوه تسویه، نه شکل تغییر فناوریشان شبیه ما نیست که در یک کانال آمریکایی بخواهیم با چین ها کار نماییم. روس ها تحریمها را در حوزه چین دور نمی زنند، بلکه روابط دوجانبه ای ایجاد می کنند که بطورکامل رسمی است. آن کارهایی که روس ها در امارات و... می کنند بخش عمده ای در ارتباط با دورزدن تحریم سقف قیمتی اروپاست که با هند صورت می گیرد و در ارتباط با حوزه چین نیست. روسیه و چین دفتر دوجانبه دارند و اساساً این کاری که در حوزه یوآن و افزایش دارایی خارجی بانک مرکزی روسیه می کنند، بخشی از نقشه تجاری متوازن است.
ایجاد ابزار تجارت در غیاب ارز آمریکایی
یکی از عناوینی که در مورد ایجاد سیستم تسویه تجاری بین ایران و چین مطرح شده، عدم تمایل چینی ها به ایجاد چنین ساختاری است. درباب این مساله دو نگاه متفاوت در ایران وجود دارد. خیلی از مسؤلان ایرانی اعتقاد دارند چینی ها علاقه ای به راه اندازی یک ساختار پرداخت رسمی با ایران ندارند. اما علی فکری، اقتصاددان و دیپلمات سابق کشورمان که سابقه فعالیت دیپلماتیک در حوزه چین را نیز در کارنامه خود دارد، مدعی است طرف چینی تمایل دارد وقتی ریسک خرید نفت از ایران را می پذیرد، منافع ناشی از آن ریسک هم به او برسد و حداقل در آن شریک باشد؛ اما اگر به این سمت برویم که بخواهیم طوری منافع را تعریف نماییم که هزینه های جانبی برای طرف چینی خیلی بالاتر از این منافع باشد، طبیعتاً از آن فاصله می گیرد. چین دنبال چنین چیزی است، یعنی هم این را در راستای منافع خود می بیند که روابط با ایران را دوجانبه کند و هم آمادگی این را دارد که ابزارهای موردنیاز برای این کار را تعریف کند.
تصویر ذهنی ما اینست که فشارهای تحریمی که الان روی ماست گذراست، یعنی احتمالا یک مذاکره می نماییم و این فشارها برداشته می شود. بدین سبب دائماً اهتمام می نماییم سیستمی که بدان «دورزدن تحریم» می گوییم را تقویت نماییم. یعنی به سمتی برویم که بطورمثال آمریکا بابت کانالی که داشتیم که از چین به امارات می رسید و از امارات به اروپا می رسید و از آنجا به برزیل می رفت، یک نقطه را یکباره دست گذاشته و ضربه بزند. ما این را در جای دیگر و پرانتز دیگری باز می نماییم و مشکل را حل می نماییم، چون فکر می نماییم که این فشارها گذراست.
ایجاد سازوکار مالی از نان شب واجب تر
مرکز پژوهش های اتاق بازرگانی ایران اخیراً در گزارشی به بررسی «روند سرمایه گذاری چین در ایران» پرداخته است. در این گزارش بعد از بررسی بعضی از مهم ترین پروژه های همکاری دو کشور آمده، برآیند این تجربه ها نشان میدهد که سرمایه گذاری های چین در ایران خیلی نامتوازن بوده است. این مطالعه نشان میدهد مهم ترین چالش های مشترک در همه ی این پروژه ها بسته نشدن اعتبار اسنادی، نبود پوشش بیمه صادراتی، تحریم های آمریکا و ریسک بانکهای چینی در تعامل مالی با ایران بوده است.
در این گزارش پیشنهاد شده با عنایت به تجربه های سرمایه گذاری چین در ایران، بهتر است در مورد افزودن سه محور اصلی به متن موافقت نامه تشویق و حمایت متقابل از سرمایه گذاری هم فکری شود: اول، سازوکارهای مالی مشخص مانند استفاده از یوآن، تعریف حساب امانی، تهاتر کالا و بیمه صادراتی برای مواجهه با موانع بانکی و مالی.
دوم، مدیریت ریسک تحریمها با پیش بینی روش های جایگزین برای پرداخت و برگشت سرمایه در صورت بروز تحریم های ثالث. سوم، ایجاد یک نظام حل اختلاف دوجانبه و ویژه برای ممانعت از طولانی شدن پروسه رسیدگی به اختلافات در دادگاه های بین المللی.
منبع: روزنامه فرهیختگان
منبع: مدیریت آموزش
این مطلب مدیریت آموزش برایتان مفید بود؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب