چگونه آسیب های فضای بازی های مجازی را كنترل كنیم؛
نقش بازی های آنلاین درسلامت روان و جامعه پذیری كودكان و نوجوانان
به گزارش مدیریت آموزش وقتی در یك تفریح خانوادگی در پارك یا ساحل دریا، والیبال بازی می كنید یا دنبال پروانه ها می دوید یا برای تهیه غذا با هم همكاری می كنید، كودك شما نیازی نمی بیند تا در دنیای مجازی غرق شود.
خبرگزاری مهر- گروه جامعه: امروزه، بازی های رایانه ای، به بخش جدایی ناپذیری از زندگی كودكان و نوجوانان تبدیل گشته اند. تغییرات سبك زندگی، از قبیل كوچك شدن خانواده ها و نبود هم بازی، زندگی آپارتمانی و محدودیت های عرصه ی تحرك برای كودكان و ضرورت اجتناب از خیلی از فعالیت ها و جست و خیزهای كودكانه، تنهایی كودكان و غیبت های طولانی والدین، چرخش خیلی از آموزش ها و مهارت ها به سمت آموزش های الكترونیك و از طریق دور، گسترش و در دسترس بودن فناوری برای همگان، دركنار عوامل و زمینه های مختلف دیگر، استفاده ی كودكان و نوجوانان از كامپیوتر، اینترنت، كنسول های بازی، تبلت و گوشیهای هوشمند را اجتناب ناپذیر كرده است.
گویا كودكان ما در عصر حاضر، برای جبران خیلی از كمبودها و فقدان ها به این جهان مجازی و امكانات شیك و فریبنده آن پناه برده اند تا در سرگرمی بازی ها و فیلم ها و سایت ها آنچه را كه نیاز واقعی و خواسته واقعیشان است، این گونه جبران نمایند. وقتی در یك تفریح خانوادگی در پارك یا جنگل یا ساحل دریا، والیبال بازی می كنید یا دنبال پروانه ها می دوید یا برای تهیه غذا با هم همكاری می كنید، كودك شما نیازی نمی بیند تا درون دنیای مجازی خود فرو برود و هر روز دنبال بازی جدیدی بگردد. در واقع، اولویت بچه ها چیز دیگری است و فضای مجازی و بازی (گیم) ها، جایگزین های الزامی آنان بعنوان سوغات تكنولوژی و مدرنیته هستند. به هر حال، این واقعیت زندگی مدرن است و ظاهرا گریزی از آن نیست. حالا باید خردمندانه و دلسوزانه به فكر كودكان و نوجوانان بود تا از این هدیه ناخواسته، آن چه نصیبشان می شود، بیشتر سود و منفعت باشد، تا ضرر و زیان های جسمی و روحی.
سهم بسیار زیادی از تحقیقات روانشناسان، به تبیین تاثیرات منفی بازی های كامپیوتری بر كودكان، از قبیل خشونت، اعتیاد، افسردگی و... اختصاص یافته است. هر چند، صحت و ارزش چنین یافته هایی قابل انكار نیست، اما یك رویكرد معتدل تر به بازی ها لازم است تا بتواند آثار مثبت این بازی ها را هم مدنظر قرار دهد. به هر حال، حتی بهترین و فعالانه ترین بازی های واقعی هم امكان داشتن صدماتی را دارند. خیلی وقت ها كه كودكانتان از دوچرخه سواری یا از بازی با بچه ها در كوچه یا زمین بازی بر می گردند، لباسهایشان را كثیف كرده اند، دست و پایشان زخمی شده است و احیانا با كسی بگو مگو كرده یا گلاویز شده اند! این ذات تمام بازی هاست.
در سالهای اخیر، تحقیقات كم شمار اما با ارزشی بر روی مستندسازی این تاثیرات مثبت، متمركز بر چهار حوزه شناختی، عاطفی، انگیزشی و اجتماعی صورت گرفته است؛ بخصوص كه در این سالها، ماهیت بازی های كامپیوتری، نسبت به گذشته بسیار پیچیده تر، واقعگرایانه تر، متنوع تر و اجتماعی تر شده است. به كارگیری نظریه ها و اصول روانشناسی اجتماعی، روانشناسی رسانه، روانشناسی رشد در كنار روانشناسی مثبت نگر می تواند استفاده روز افزون كودكان و نوجوانان از فضای مجازی و بخصوص بازیهای رایانه ای آنلاین یا آفلاین را از تهدید سلامت جسمانی و روانی كودكان و نوجوانان، به فرصتی جذاب و پرارزش برای آموزش و رشد آنان در حوزههای مختلف، تبدیل كند. در ادامه، مهم ترین تاثیرات مثبت این نوع سرگرمی ها و راهكارهای تقویت این بُعد از فعالیت در دنیای مجازی، عرضه خواهد شد:
تقویت مهارت های ذهنی و جسمی كودكان
بازی های كامپیوتر ای، در همه سطوح آن، از بازی با كارت ها و شطرنج گرفته تا بازی های رزمی، هیجانی، خلاقیت، استراتژیك و...، همگی مستلزم تمركز، دقت، محاسبه و استفاده از هوش و اطلاعات است. كودك باید در این بازی ها، مهارت های ذهنی خویش را ارتقا داده و همواره آماده انواع اتفاقات و چالش ها باشد. هر چه باشد، زمینه بازی یا گاهی طرف مقابل او، برساخت هوش مصنوعی است و با این رقیب، باید با هوش و اطلاعات، مواجه گردید. جدای از این، توانایی های ذهنی در بیشتر این بازی ها فقط زمانی به كار می آید كه كودكان، از هماهنگی لازم حركتی و عضلانی هم برخوردار باشند. در بعضی از بازی ها، كودكان، باید همزمان، بیشتر از چندین دكمه را روی صفحه كلید یا دسته های مخصوص بازی مدیریت كنند تا اتفاقاتی كه می خواهند در بازی بیافتد؛ این، كار ساده ای نیست و برای این هماهنگی عصب و عضله، احتیاج به مدتها تمرین و آموزش است. یك مرتبه كه آن دسته های وحشتناك بازی را در دستتان بگیرید، متوجه فرق بین سختی كار خواهید شد. «تازه هنوز غول مرحله آخر مانده است!»
تقویت مهارت های محاسبه و تصمیم گیری
ذات بازی های كامپیوتر ای به گونه ای ست كه كاربران را وامی دارد تا همواره به پیش بینی اتفاقات بعدی در بازی فكر كنند و محاسبات لازم را برای موفقیت در هر قسمت به عمل آورند. گاهی این محاسبات، احتیاج به برخورداری از قدرت بالای تصمیم گیری دارد. تصمیمات، باید آگاهانه، سریع و سازنده باشند. در بازی های كامپیوتر ای، جایی برای آدم های كند، كم هوش، مردّد و بلاتكلیف، وجود ندارد. خوبی تصمیم گیری های این بازی ها آن است كه بچه ها نتیجه تصمیم های غلطشان را بلافاصله در بازی مشاهده می كنند، البته نه با آسیب دیدن خودشان بلكه معمولا با از دست رفتن مرحله شان. شما اشتباه می كنید و كس دیگری آنجا، توی بازی می میرد.
تقویت مهارت های اجتماعی و كارِ گروهی در كودكان
جدیدترین نوع بازی های كامپیوتر ای، بازی های آنلاین هستند كه در این بازی ها شما می توانید با یك فرد آشنا یا با یك كاربر آنلاین ناآشنا، بازی كنید؛ این بازی می تواند به صورت رقابت با هم یا به صورت تشكیل تیم و همكاری با هم در مقابل شخصیت های بازی باشد. انتخاب هر یك از این موارد به سلیقه كاربران بستگی دارد. در بازی های گروهی، گاهی تعداد اعضای یك تیم، می تواند بیشتر از دو نفر و تا تعداد دلخواه، بالا برود؛ گروه هایی كه گاهی شكل قبیله (كِلَن) های اینترنتی به خود می گیرند و هویت های مشخص و مستقل دارند. كاربران پیگیر بازی های كامپیوتری، معمولا به دنبال فضاهایی می گردند كه در آنها شیفتگان یك بازی، در چارچوب یك پاتوق مجازی، عضو هستند و تجربه های خویش را به اشتراك می گذارند. از ترفندهایی كه در بازی كشف كردهاند، صحبت می كنند و در همین باشگاه (كلوب) های اینترنتی، گروه های خویش را می سازند و برای ادامه بازی و ارتباطشان، نقشه می كشند.
برای كودكان و نوجوانان، این بازی ها و فضایی كه به دنبال خود بوجود آورده اند، محیط بسیار جذاب و دلكَشی است كه نسبت به آنها احساس تعلق خاطر و دلبستگی خاصی دارند. این احساسات و ارتباطات، می تواند زمینه را برای رشد خیلی از مهارت های اجتماعی در كودكان- كه در دنیای واقعی از آن محروم مانده اند- فراهم سازد. آنها در چارچوب این بازی ها یاد می گیرند كه تیم تشكیل دهند. به صورت یك تیم پیش بروند. هر كدام در گروه، بر مبنای مهارت و تخصص خود، باید جایگاهی داشته باشد و كاری را انجام دهد. سرنوشت گروه و ادامه بازی، به تك تك افراد، تصمیمات و عملكردشان بستگی دارد. موفقیت گروه، مهمتر از موفقیت فرد است. باید گاهی جور دیگران را در یك رابطه ی اجتماعی كشید و كمكشان كرد. كمك به دیگران، كمك به خود و به گروه است و دهها نكته و مهارت آموزنده و پرارزش دیگر كه فضای بازی در اختیار كودكان قرار می دهد.
نكته قابل توجه این كه، ادامه ارتباط كودكان در خارج از زمان بازی، در دنیای مجازی، وقتی كه در چارچوب تالار گفتگو (فروم) ها، چت روم ها، وبلاگها و... ادامه می یابد، زمانی می تواند سازنده و كم صدمه باشد كه بستر مناسب برای شكل گیری، جهت دهی، تولیدِ محتوای مناسب و پایش این محیط ها از جانب سیاستگزاران، نهادهای آموزشی و گروه های مسئول دیگر وجود داشته باشد و به كودكان كمك نماید تا در اقیانوس بی انتهای فضای مجازی، بازی های رایانه ای و گروه ها و ارتباطات مجازی، به سمت ساحل امن رشد، تعالی و پیشرفت هدایت شوند.
نفیسه مظفری فرد- پژوهشگر
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب